Klucz do duszy

Nad pisuarem w restauracji dopada mnie fala wspomnień. Uruchomieniu spłuczki towarzyszy dźwięk, jaki mogą wydawać dwie uderzające o siebie gazrurki.

Do mojego pierwszego kibla wchodziłem przez dzielony z sąsiadem korytarz. Prawo użytkowania kibla, w odróżnieniu od korytarza, przysługiwało wyłącznie mnie. Obok stała żeliwna wanna, jeśli mnie pamięć nie myli, umywalki brakowało, za to pomieszczenie dalej znajdowała się moja kuchnia. Aby zrobić sobie jedzenie, musiałem przejść przez toaletę. Woń przechodziła nieustannie.

Droga do mojego drugiego kibla wiodła już przez kuchnię, właściwy porządek uległ przywróceniu. Prócz klopa i wanny trafiła mi się nawet umywalka. Byłoby tam dość znośnie, gdyby nie umiejscowienie jedynego źródła ogrzewania w tym mieszkaniu. Mowa o piecu kaflowym stojącym w najdalszym rogu ostatniego z pokoi. Stare, nieszczelne okna niweczyły wszelkie nadzieje na ocieplenie mojej świątyni dumania. Próbowałem radzić sobie za pomocą farelki. Nie pomagało. Pamiętam kłęby pary unoszące się znad wanny napełnionej wodą i moją siną rękę sięgającą po papier toaletowy.

Kibel w mieszkaniu, które wynajmowałem jako trzecie w kolejności, spełniał stosunkowo wysokie standardy. Mogłem nawet wyprostować nogi i cieszyłem się temperaturą, generowaną przez gęsto splecione rury ciepłownicze. Niestety, ów klozet mi wykipiał. A było to tak: w rurach coś zaległo, spływ przestał działać, toaleta straciła nawet podstawową funkcjonalność, w całym pomieszczeniu unosił się smród. Po wielogodzinnym, bezowocnym tańcu ze żmijką zdecydowałem się na użycie kreta. Do klozetu wlałem dwie półtoralitrowe butelki tego żrącego specyfiku i najprawdopodobniej wszystko poszłoby dobrze, gdybym nie zamknął dekla. Kiedy po kilkudziesięciu minutach stanąłem w progu łazienki, kiedy spojrzałem na brązowawy płyn wypełniający całą podłogę, na brunatną pianę wciąż wylewającą się spod dekla, popłakałem się jak nigdy wcześniej czy później. Żadna dziewczyna nie wycisnęła za mnie tylu łez. Dodam, że zawartość toalety zmieszana z kretem wydziela bardzo szczególny zapach, z lekką nutą orzecha.

Moje czwarte mieszkanie było ogromne, za to kibelek malutki. Poza tym niewiele mogę o nim powiedzieć. W pomieszczeniu z trudem mieścił się sam klozet, jakby projektant w ogóle nie przewidział obecności człowieka. Poznałem każdy szew na swoich dżinsach i każdą żyłkę, która pękła na kolanie. Kibel przylegał do prysznica, przedzielony wysoką na dwa metry ścianką działową. Siadywał tam kot, bacznie mi się przyglądał i skakał na pochylone plecy.

Z piątym, szóstym i siódmym kiblem nie posiadam szczególnych wspomnień poza tym, że nazbyt intensywne korzystanie z tego siódmego kończyło się zalaniem sąsiadki. Podejrzewam, że wspomnienia sąsiadki są bardziej intensywne od moich.

Mój ósmy kibel był nawiedzony. Podczas burzy wył niczym demon, któremu wydarto z gardła świeżo upolowaną duszyczkę. Przez jakiś czas napawało mnie to pewnego rodzaju niepokojem, dopiero potem zrozumiałem, że układ rur na ósmym piętrze warszawskiego bloku generuje takie, a nie inne dźwięki. Gdy ostro wiało, woda w toalecie chlupała i to ostro, jakbym zaraz miał runąć z całym budynkiem między ogródki działkowe.

Najbardziej przerażający kibel nie należał do mnie, lecz do przyjaciela zajmującego dziuplę w centrum Krakowa. Z toalety, umieszczonej na korytarzu, prócz przyjaciela (skądinąd wyjątkowo zadbanego) korzystał okoliczny element niepracujący. Kibel przechodził przez liczne fazy, podczas tej schyłkowej stał się po prostu czeluścią w podłodze, z której sterczał odrażający kopczyk, na domiar złego obrobiony przez gołębie, zaglądające tutaj za potrzebą przez wybite okno. Mój przyjaciel dawno się wyprowadził. Budynek, zagrożony zawaleniem, zamknięto. Czeluść została zatrzaśnięta.

Nie wiem, dlaczego piszę o tym wszystkim. Może nie mam już o czym pisać, może zajmuje mnie inne pisanie, a internet jest ściekiem. To ostatnie akurat na pewno. A może trzasnął mi dekiel w  dziesiątej bodaj ubikacji w moim samodzielnym życiu? Kupiliśmy nowy. Człowieka w ogromnym stopniu budują chwile spędzone w samotności, w tych samych miejscach, w ciasnej przestrzeni.

Julek na północy

Mój syn twierdzi, że Herakles był Niemcem. Jest sześcioletnim nietzscheanistą i gdy chce opowiedzieć o czymś, co wydarzyło się dawno temu, wieki przed jego narodzinami, mówi, że było to „w czasach Boga”. Kiedyś były takie czasy, że Bóg żył i spacerował między ludźmi, ale teraz już go nie ma. Julek jeszcze nie przeczuwa tej nieobecności. Wszystkie dzieci są nietzscheańskie. Dlatego warto zachować w sobie dziecko.

Julek po raz pierwszy odwiedził mnie w Kopenhadze. Cały ciąży ku kotom i pogrąża się w smutku, ponieważ Prezes odpowiedział pazurem na jego miłość. Nie ma słów, aby oddać rozgoryczenie tego chłopca. Julek rozumie, że kot Prezes nigdy nie będzie częścią jego świata. Może się w nim zjawić. Nie będzie należał. Julek mówi, że kot Prezes jest półgrzeczny. Julek mówi, że każdy ma prawo do swoich uczuć. Kot także.

Do Legolandu jedziemy wielkim, stalowym mostem. Przęsła wystają z morza. Czeka na nas domek z łóżkiem piętrowym. Zameldowaliśmy się na ulicy Bananowej. Niedaleko mieszkają kozy, króliki i osiołki. Dzieci wspinają się na wielką pajęczynę. Pierwszego dnia Julek starannie wypakowuje walizkę i układa swoje ubrania na półkach. Jest dumny z faktu posiadania swojej własnej szafy.

Legoland to kolorowa patelnia rozpalona słońcem. Z klocków zbudowano Kopenhagę, Amsterdam, Sztokholm i szkocką wioskę na wybrzeżu. Jest lotnisko, jeżdżą pociągi. W akwarium pływa rekin z płaszczką, nieco dalej można zobaczyć pingwiny. Wędrujemy przez tematyczne zakątki poświęcone piratom, rycerzom, wikingom i tak dalej. Na Dzikim Zachodzie Julek wypłukuje kruszec z piasku. Zamienią mu go na medal, a medal zostanie zgubiony. Pędzimy kolejką ponad plastikowymi murami bajkowej warowni. Urządzamy też bitwę na wodę. Nasz stateczek sunie krętym kanalikiem, mamy armatki wodne i prowadzimy ostrzał nadbrzeża. Ląd się broni rękami dzieci i ojców. Wychodzimy przemoczeni. Pracownik sklepu z pamiątkami robi nam zdjęcie.

Wieczorem Julek błyskawicznie składa klocki przeznaczone dla dzieci o dwa lata starszych. To statek kosmiczny z „Gwiezdnych wojen”. Zasypuje nas pytaniami o Jedi i Sithów, próbuje dowiedzieć się, na jakich planetach żyją, a wytłumaczenie mu tej zawiłości jest co najmniej skomplikowane. Zresztą A. radzi sobie dużo lepiej ode mnie.

W domu znów koty, bajki, konsola, wyprawa do zoo. Gdy, już w Polsce, zapytam małego, co mu się najbardziej podobało, bez wahania odpowie, że koty. A. twierdzi, że to dobrze, i ma rację. Julek wybrał stare zwierzęta zamiast pięknych rzeczy.

Jesteśmy rodziną patchworkową, ja niezbyt nadaję się na ojca i budowanie relacji idzie mi, delikatnie mówiąc, nie najlepiej. Zauważyłem też coś innego. Zwracam się do niego tymi samymi słowami, którymi zwracał się do mnie mój ojciec, traktuję tak, jak mój ojciec mnie traktował. Czyli dobrze. Ale czy myślę o nim tak, jak mój ojciec myślał o mnie, czy kocham go tak, jak ojciec mnie kochał? Przypuszczam, że to całkiem możliwe. Julek jest właściwie jedynym dzieckiem, które znam. Nie miałem rodzeństwa. Nie spędzałem czasu z kuzynami, byli zresztą daleko i starsi. Moim jedynym doświadczeniem jest własna dziecinność, a jedynym ojcem, którego poznałem w relacji z dzieckiem, jest mój własny ojciec. Będąc z Julkiem, staję się swoim własnym ojcem, oczywiście nie prawdziwym – opętuje mnie jego wspomnienie.

I gdy siedzimy tak we trójkę na podkrakowskiej wsi, Julek, ja i mój tata, uświadamiam sobie, że kiedyś też będę siedział przy jakimś stole, w jakimś miejscu, ja, Julek i jego syn, Julek będzie dorosły, a ja cały bielutki. To nawet nie jest przyszłość. To już za moment.

Normalne życie

Zastanawiam się czasem, co by było, gdybym żył normalnie, gdybym wybrał normalne życie – albo raczej gdyby normalne życie wybrało mnie.

Wybór musiałby się dokonać gdzieś w końcówce liceum, ewentualnie jeszcze wcześniej. Na dobrą sprawę nie powinienem iść do ogólniaka, lecz do technikum. Miałbym tak zwany fach w rękach.

Jak sądzę, niektóre cechy charakteru pozostałyby niezmienione. Przypuszczam, że przy odrobinie szczęścia odniósłbym sukces w jakiejkolwiek innej dziedzinie, którą wybrałbym, mając na uwadze własne predyspozycje. Mniej więcej o to w życiu chodzi, o skorelowanie ze sobą dwóch potencji: potencji jednostki i potencji skrytej w świecie. Zdolność do łączenia ich i podtrzymywania nazywam wolą.

Mam trzydzieści sześć lat i zajmuję duże mieszkanie, w znacznej części już spłacone. Teraz, w niedzielę, o dziesiątej piętnaście rano nie zajmuję się pisaniem tego bloga (choć zapewne coś pisuję wieczorami), tylko próbuję ogarnąć rejwach wzbudzony przez potomstwo. Młodsze dziecko nieustannie domaga się uwagi, prosi mnie, bym oglądał naprędce wymyślane sztuczki i nadawał imiona zabawkom. Starsze tkwi przed telewizorem, ściska pad w dłoni. Z łazienki wychodzi żona (nie znam jej imienia, nie wiem, kim jest) i wspólnymi siłami nakręcamy ten dzień. Ja jestem znudzony, ona zmęczona. Zmęczenie i znudzenie strząsamy z siebie na niedzielnych zakupach, wypłukujemy w aquaparku (nie czuję się tam zbyt komfortowo, moja nagość mnie krępuje, źle czuję się bez ubrania), witamy je ponownie, opuszczając kino po seansie rodzinnym. Kraków jest kolorowy. Wedle dziewiątej przestajemy być rodzicami. Wypijamy butelkę wina do kolacji, oglądamy film i rozmawiamy o tym, co czeka nas jutro. A w poniedziałek dzieci do szkoły i przedszkola, i każde z nas pójdzie do pracy.

Takie życie zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa (którą ma każdy człowiek) i potrzebę powtarzalności, którą przejawiam ja. Chcę, aby moje dni były podobne do siebie. Stałbym się osadzony, radośnie skrępowany i czerpałbym satysfakcję z tak zwanego dobrego życia, spoglądając na wszystkie niebieskie ptaszęta z czymś więcej niż odrobiną wyższości. Stałbym się też, jak sądzę, dość oszczędną osobą, zresztą co tu kryć, doskonale wyobrażam sobie normalnego siebie w normalnej codzienności. Poza jednym. Nie mam pojęcia, co zrobiłbym z ciemnością, w jaki sposób bym ją skanalizował. Pisanie – jeśli bym pisał – nie przynosiłoby takiej ulgi, jaką daje teraz, wypełniając mi dzień.

Przyjrzyjmy się temu raz jeszcze. W niedzielę, podczas spaceru w centrum handlowym, urywam się na piętnaście minut. Żonie tłumaczę, że o czymś zapomniałem, albo wymyślam coś mądrzejszego. Jestem doskonałym kłamcą. Kupuję dżinsy nastoletniej prostytutce. Lądujemy na tylnym siedzeniu wielkiego, rodzinnego samochodu. Wieczorem leżę w łóżku, w ciemności, i czekam, aż żonie wyrówna się oddech. Spomiędzy książek, zza biurka, z ubrań, z pudła na dokumenty wyjmuję butelkę (cały nasz dom to wielka kryjówka), pierwszą setkę wypijam duszkiem, drugą już spokojnie. Przed powrotem do łóżka jem jabłko i długo, długo myję zęby. Rano w łazience wciągam szybką kreskę i staję się człowiekiem, którego wszyscy kochają.

Historia przeglądarki w moim komputerze pełna jest świństw i rzeczy dziwacznych. Mam zdartą skórę na kłykciach. Bliscy uwierzyli, że otarłem się podczas squasha, ale prawda jest inna. Pobiłem mężczyznę, który mnie zaczepił, kiedy wracałem po czwartkowym spotkaniu z kolegami. Nie umiem się bić, lecz bezrozumna, dzika wściekłość daje mi przewagę nad niemal każdym. Dokonuję precyzyjnej, zakulisowej dekonstrukcji życia moich przyjaciół, żeby przypadkiem mnie nie przegonili, a następnie, już jawnie, wyciągam pomocną dłoń. W ten sposób zyskuję koronę dobrego człowieka. Robię też inne potworne rzeczy, których w tej chwili nie mogę sobie wyobrazić albo nie chcę przytoczyć.

Robiłbym te wszystkie złe rzeczy nie dlatego, że by mi się podobały, wątpię też, bym zdołał się jakoś przed sobą wytłumaczyć. Po prostu nie wiedziałbym, co ze mną się dzieje, nie rozumiałbym tego wszystkiego we mnie i na zewnątrz, próba przewidzenia kierunku życia napawałaby mnie lękiem. Czy robiłbym złe rzeczy, żeby uniknąć zrobienia gorszych? Ludzie często tak postępują.

Żyjąc normalnie, żyłbym życiem przeznaczonym dla kogoś innego. Tak jakbym włożył cudzego buta i spróbował iść. Albo się potknę, albo rozkrwawię sobie stopę, będę jednak szedł dalej. Tylko po co? Przyjęcie cudzego życia jest największym nieszczęściem, jakie może spotkać człowieka. Coś potwornie boli, lecz nie wiadomo co. Aby ból ustał, należy odrzucić całe cudze życie razem z kąpielą, czyli z ludźmi w nie uwikłanymi. W nowe życie wchodzimy przeklęci.

 Mamy kilka żyć, ale tylko jedną właściwą ścieżkę.

Byłem polskim Kingiem. Coś mi się zdaje, że w zasięgu jest polski Cohelo. Coleho. Cohleo. Jakoś tak.

Znałem faceta

Znałem faceta, który zrymował Biblię, wers w wers, myśl w myśl, bumtarara. Nie mam pojęcia, ile mu to zajęło. Człowiek ów posiadał biedną  knajpkę w centrum Krakowa, gdzie sprzedawał alkohol menelom pod zastaw telefonów komórkowych i magnetowidów. Wynajmował pokoje studentkom i  bardzo uważnie przetrząsał ich rzeczy. Potem szedł na zaplecze knajpy i rymował dalej.

Znałem faceta, który przed sześćdziesiątką doświadczył objawienia. Przychodziła do niego Matka Boska i baraszkowali sobie na planie astralnym. Facet ten pisał książki i prowadził wykłady w knajpach dla młodych satanistów. Twierdził, że Rasputin doprowadziłby w Rosji do rewolucji seksualnej, gdyby tylko pożył trochę dłużej. Sześćdziesięciolatek zarzekał się, że potrafi zrobić czterdzieści pompek na jednej ręce i organizował orgie, na które nikt nie przychodził.

Znałem faceta silnego jak tur, który potrafił wypić więcej, niż  widzi. Tracił przy tym kontakt ze światem. W toku noworocznej imprezy garniturowej rozebrał się do naga, zawiązał krawat na przyrodzeniu, skupiając w ten sposób uwagę reszty gości. Wzięty w półokrąg, niczym Tołstoj wyczekujący świtu, tłumaczył akolitom, że nie umieją się bawić, wytykał braki w kulturze i obyciu. Chłopak, który wynajmował pokój w tym mieszkaniu, wróciwszy z innej balangi, zapytał go: „Czy pan tu pracuje?”.

Znałem faceta, który uważał się za reinkarnację Jezusa Chrystusa i Heinricha Himmlera, albowiem obaj pochodzili z Atlantydy. Lato lubił spędzać, pływając w Odrze, między mostami Wrocławia. Z tego powodu jego muskularne ciało, prócz tatuaży, pokrywały czerwone plamy wielkości monet pięciozłotowych. Godzinami siedział w miejscach publicznych – na ławkach w parku, na schodach kamienic i tym podobnych – rozmyślając nad czymś nieodgadnionym. Twarz miał wówczas surową, oczy uniesione. Wysiłek umysłowy urozmaicał sobie rozbijaniem szyb w wiatach przystankowych własną głową.

Znałem faceta, który mieszkał w piwnicy, właściwie w kilku połączonych piwnicach, gdzie miał łóżko, komputery i mnóstwo płyt kompaktowych. Siku chodziło się na korytarz, potrzeba numer dwa stanowiła drażliwy temat. Mężczyzna ów utrzymywał, że zostało mu kilka miesięcy życia. Kiedyś z kolegą chcieliśmy wpuścić mu parkę szczurów do tej piwnicy, ale serca odmówiły nam posłuszeństwa.

Znałem faceta pisującego pornograficzne opowiadania poświęcone w dużej mierze nekrofilii. Wysoki, o pociągłej twarzy i z bordową marynarką narzuconą na patykowate ramiona, przypominał nieco Lovecrafta. Dzielił z nim również nieśmiały charakter. Ponieważ używał pseudonimu, zapytałem go ostrożnie, czemu nie ogłosi swoich arcydzieł pod własnym nazwiskiem. Odparł, skądinąd słusznie, że mogłoby mu to zniszczyć karierę zawodową. Wykonywał ważny i potrzebny zawód katechety.

Znałem faceta, który pracował na płotach w Stanach Zjednoczonych, amatorsko zajmując się wróżbiarstwem. Przewidywał kursy walut z układu gwiazd. Zawarliśmy nawet zakład, ale zdążyliśmy się pokłócić, nim nastąpiło rozstrzygnięcie. Chłop miał zdrowy cios od tego wbijania płotów. Nie mógł sypiać. Nocami włóczył się po korytarzu, od drzwi do drzwi, i zduszonym głosem przepowiadał gorzki koniec każdemu ze śpiących. Mówił, że miejsce, w którym żyjemy, strawi straszliwy ogień. Czasem płakał i krzyczał. Wyjechałem i nie wiem, co się z nim stało.

Nie wiem, co się stało z nimi wszystkimi, i nic mnie to nie obchodzi. Nie tęsknię, nie chcę się spotykać, nawet bić bym się nie chciał, bo stare zadry już dawno przestały być zadrami, a przyjaźnie się rozsypały. To dobrze, jedno z drugim. Ci faceci to kropla w morzu innych dziwnych facetów, o tych akurat już wolno mi napisać. Ktoś powiedziałby, że otacza mnie dziwność. To tylko częściowa prawda, bo dziwność otacza nas wszystkich. Warto przyglądać się kolegom, rodzinie, sąsiadowi. Zwykły człowiek skrywa w sobie szaleństwo i kosmos.